Historia i geneza powstania dyrektywy unshell ATAD 3
Dyrektywa Unshell jest efektem wieloletnich działań OECD i UE, mających na celu walkę z erozją bazy podatkowej i transferem zysków (BEPS). Już w 2015 roku OECD opublikowało pierwsze zalecenia dotyczące ograniczenia wykorzystywania spółek ekranowych. ATAD 3 wprowadza te postulaty w życie na poziomie Unii Europejskiej, ujednolicając wymogi dla wszystkich państw członkowskich.
Kluczowe założenia dyrektywy
Dyrektywa nakłada na firmy obowiązek udowodnienia, że prowadzą rzeczywistą działalność w kraju rejestracji. Obejmuje to:
- Posiadanie rzeczywistego biura i lokalnych pracowników.
- Wykazywanie kontraktów i operacji realizowanych w kraju rejestracji.
- Składanie szczegółowych raportów zgodnie z wymaganiami UE.
Nieprzestrzeganie tych wymogów grozi poważnymi sankcjami, w tym utratą przywilejów podatkowych oraz wysokimi karami finansowymi.
Kogo dotyczy Dyrektywa Unshell (ATAD 3)?
Kryteria substancji gospodarczej
Dyrektywa Unshell została opracowana, aby ukrócić praktyki wykorzystywania spółek „wydmuszek” w strukturach podatkowych. Obejmuje ona firmy, które formalnie istnieją w krajach o korzystnym systemie podatkowym, ale nie prowadzą tam rzeczywistej działalności gospodarczej. Aby uniknąć sankcji wynikających z dyrektywy, spółki muszą spełniać określone kryteria minimalnej substancji gospodarczej.
Do najważniejszych wymagań należą:
- Posiadanie fizycznego biura na terenie kraju rejestracji. Biuro musi być adekwatne do skali działalności spółki, co oznacza, że jedno małe pomieszczenie w coworkingu może nie być wystarczające w przypadku dużej firmy. Ważne jest, aby biuro pełniło funkcje operacyjne, a nie tylko formalne.
- Zatrudnienie przynajmniej jednego pracownika na pełen etat. Pracownik ten powinien być zatrudniony lokalnie i wykonywać kluczowe zadania związane z działalnością firmy. W przypadku większych spółek liczba pracowników powinna być proporcjonalna do skali działalności.
- Realizacja transakcji gospodarczych zgodnie z zasadami rynkowymi. Transakcje muszą być rzeczywiste, a nie symulowane. Spółki powinny posiadać dokumentację potwierdzającą rynkowy charakter operacji, np. umowy, faktury czy raporty finansowe.
Te kryteria są szczególnie istotne dla firm zarejestrowanych w takich krajach jak Cypr, Malta czy Luksemburg, które od lat przyciągały przedsiębiorców korzystnymi stawkami podatkowymi.
Obowiązki raportowania
Jednym z kluczowych elementów Dyrektywy Unshell ATAD 3 jest wprowadzenie szczegółowych wymogów raportowych. Spółki, które zostaną zakwalifikowane jako podmioty ryzyka, będą zobowiązane do regularnego dostarczania raportów do lokalnych organów podatkowych. Raporty te mają na celu udowodnienie, że firma posiada wystarczającą substancję gospodarczą i nie jest wykorzystywana do agresywnej optymalizacji podatkowej.
Elementy raportu obejmują:
Informacje o lokalizacji biura: Adres fizyczny biura wraz z dowodami na jego użytkowanie, takimi jak umowy najmu, rachunki za media czy zdjęcia przestrzeni biurowej.
Liczba zatrudnionych pracowników: Szczegóły dotyczące zatrudnienia, w tym umowy o pracę, zakres obowiązków pracowników oraz informacje o lokalnym opodatkowaniu ich wynagrodzeń.
Szczegóły dotyczące zawieranych transakcji: Dokumentacja transakcji gospodarczych, w tym faktury, umowy z kontrahentami oraz dowody na przepływy finansowe. Organy podatkowe będą analizować, czy transakcje te są zgodne z zasadami rynkowymi.
Dane finansowe: Spółki będą musiały dostarczać informacje o swoich przychodach, kosztach operacyjnych, zyskach oraz lokalnym opodatkowaniu. Ważne jest, aby dane te były zgodne z dokumentami finansowymi oraz zeznaniami podatkowymi.
Charakter działalności: Raport powinien zawierać opis działalności firmy, jej strategii biznesowej oraz dowody na faktyczną obecność na rynku, takie jak reklamy, materiały promocyjne czy opinie klientów.
Kogo dyrektywa obejmuje?
Dyrektywa Unshell dotyczy szerokiego spektrum podmiotów, w tym:
- Spółek holdingowych: Zarządzających aktywami lub udziałami w innych firmach, które często mają ograniczoną substancję gospodarczą.
- Funduszy inwestycyjnych: Korzystających z korzystnych regulacji podatkowych w krajach rejestracji.
- Spółek zależnych i powiązanych: Które są częścią większych struktur korporacyjnych i często służą wyłącznie do transferowania zysków.
Dyrektywa wyklucza jednak niektóre kategorie podmiotów, takie jak firmy prowadzące rzeczywistą działalność operacyjną w kraju rejestracji czy podmioty o obrotach poniżej ustalonego progu.
Przykład: Wpływ na spółkę zarejestrowaną na Malcie
Wyobraźmy sobie polską firmę IT, która założyła spółkę zależną na Malcie, aby korzystać z tamtejszych ulg podatkowych. Spółka ta nie ma lokalnego biura ani zatrudnionych pracowników, a większość jej operacji jest realizowana z Polski. Po wejściu w życie Dyrektywy Unshell ATAD 3 firma będzie musiała:
- Wynająć biuro na Malcie i zatrudnić lokalnego pracownika, np. administratora biura.
- Udokumentować rzeczywiste transakcje realizowane na Malcie, np. sprzedaż usług klientom lokalnym.
- Złożyć szczegółowy raport do maltańskiego urzędu skarbowego, wykazując substancję gospodarczą.
W przypadku niespełnienia tych wymagań firma ryzykuje utratę ulg podatkowych oraz konieczność zapłaty dodatkowych podatków w Polsce.
Przykład 1: Spółka holdingowa na Cyprze
Firma z Polski prowadzi działalność w branży nieruchomości. Aby zoptymalizować podatki, założyła spółkę holdingową na Cyprze, która zarządza portfelem nieruchomości w innych krajach. Spółka ta nie zatrudnia lokalnych pracowników, a jej zarząd formalnie działa z Cypru, choć faktyczne decyzje podejmowane są w Polsce.
Wyzwania po wprowadzeniu Dyrektywy Unshell:
- Firma będzie musiała wykazać, że zarząd rzeczywiście przebywa i podejmuje decyzje na Cyprze.
- Brak lokalnych pracowników i biura może spowodować, że spółka zostanie uznana za „wydmuszkę” i straci korzyści wynikające z cypryjskiego systemu podatkowego.
- Raporty wymagane przez dyrektywę unshell ATAD 3 będą musiały zawierać szczegóły dotyczące zarządu, biura i lokalnych operacji.
Możliwe działania:
- Wynajęcie biura na Cyprze i zatrudnienie lokalnych specjalistów ds. nieruchomości.
- Regularne organizowanie spotkań zarządu na Cyprze i dokumentowanie ich przebiegu.
- Wdrożenie lokalnych projektów, np. zarządzanie nieruchomościami na rynku cypryjskim.
Przykład 2: Fundusz inwestycyjny na Malcie
Międzynarodowy fundusz inwestycyjny zarządza aktywami klientów z różnych krajów UE. Fundusz jest zarejestrowany na Malcie i korzysta z jej przywilejów podatkowych. W rzeczywistości wszystkie decyzje inwestycyjne podejmowane są w Londynie, a działalność na Malcie ogranicza się do formalnej rejestracji.
Wyzwania po wprowadzeniu Dyrektywy Unshell:
- Fundusz będzie musiał udowodnić, że prowadzi rzeczywistą działalność na Malcie.
- Obowiązek raportowania obejmie informacje o lokalnym biurze, pracownikach i podejmowanych decyzjach inwestycyjnych.
- Brak substancji gospodarczej może skutkować utratą korzyści podatkowych i wyższymi kosztami działalności.
Możliwe działania:
- Zatrudnienie lokalnego zespołu zarządzającego aktywami na Malcie.
- Organizowanie regularnych szkoleń, spotkań i konferencji w biurze funduszu na Malcie.
- Wdrożenie systemów księgowych i raportowych zgodnych z wymogami dyrektywy unshell ADAT 3.
Przykład 3: Spółka IT zarejestrowana w Estonii
Polska firma IT, korzystając z estońskiego systemu podatkowego, zarejestrowała spółkę w Estonii, gdzie zyski są opodatkowane dopiero w momencie ich dystrybucji. Wszystkie operacje – sprzedaż, obsługa klienta, a nawet księgowość – prowadzone są jednak z Polski.
Wyzwania po wprowadzeniu Dyrektywy Unshell:
- Firma nie posiada lokalnego biura w Estonii ani zatrudnionych tam pracowników.
- Spółka może być uznana za polskiego rezydenta podatkowego, ponieważ zarząd działa z Polski.
- Raporty wymagane przez dyrektywę unshell ATAD 3 będą wymagały szczegółowych informacji o lokalnych operacjach, których firma nie prowadzi.
Możliwe działania:
- Zatrudnienie lokalnego menedżera w Estonii odpowiedzialnego za operacje firmy.
- Wynajęcie biura w Tallinie i organizacja regularnych spotkań zarządu w Estonii.
- Wykazanie lokalnych działań, np. udziału w estońskich projektach IT.
Dyrektywa Unshell ATAD 3 w Polsce
Zmiany w przepisach podatkowych
Polska, jako kraj członkowski Unii Europejskiej, jest zobowiązana do implementacji przepisów wynikających z Dyrektywy Unshell ATAD 3). Oznacza to wprowadzenie istotnych zmian w sposobie funkcjonowania spółek, zwłaszcza tych, które są zaangażowane w międzynarodowe struktury holdingowe lub korzystają z preferencji podatkowych.
Wprowadzenie obowiązku raportowania
Polskie spółki będą zobowiązane do składania szczegółowych raportów potwierdzających ich substancję gospodarczą. W praktyce oznacza to konieczność udowodnienia, że spółka:
- posiada rzeczywiste biuro na terytorium Polski,
- zatrudnia lokalnych pracowników na podstawie umów o pracę,
- realizuje operacje gospodarcze zgodnie z zasadami rynkowymi, a nie tylko jako „wydmuszka” dla transferu zysków.
Wzmożona kontrola działalności spółek międzynarodowych
Polskie organy podatkowe będą współpracować z innymi krajami UE w zakresie wymiany informacji. Spółki, które nie spełnią wymogów substancji gospodarczej, mogą zostać objęte sankcjami, takimi jak:
- utrata prawa do korzystania z preferencji wynikających z umów o unikaniu podwójnego opodatkowania,
- nałożenie dodatkowych obowiązków sprawozdawczych,
- konieczność zapłaty zaległych podatków z odsetkami.
Wpływ Dyrektywy Unshell na Cypr i Maltę
Cypr – koniec raju podatkowego?
Cypr od dawna cieszył się opinią jednego z najbardziej atrakcyjnych miejsc dla międzynarodowych inwestorów. Niskie stawki podatkowe i uproszczone regulacje przyciągały przedsiębiorców z całego świata. Jednak Dyrektywa Unshell ATAD 3 może zmienić ten krajobraz na zawsze.
Po pierwsze, firmy, które dotychczas korzystały z cypryjskich ulg podatkowych, będą musiały wykazać rzeczywistą działalność gospodarczą na wyspie. Bez lokalnych biur, pracowników i rzeczywistych transakcji ryzykują, że zostaną uznane za „wydmuszki” i stracą korzyści podatkowe.
Dla wielu firm oznacza to konieczność poniesienia dodatkowych kosztów – wynajem biur, zatrudnienie personelu i dostosowanie się do surowych wymogów raportowania. Nie jest to jednak koniec atrakcyjności Cypru. Dla firm, które prowadzą realną działalność, wyspa wciąż oferuje stabilne otoczenie prawne i korzystne warunki biznesowe.
Malta – czy pozostanie atrakcyjna dla inwestorów?
Podobnie jak Cypr, Malta była magnesem dla inwestorów międzynarodowych, oferując niskie efektywne stawki podatkowe dzięki systemowi zwrotu CIT dla zagranicznych udziałowców. Dyrektywa Unshell ATAD 3 wprowadza jednak istotne zmiany, które mogą wpłynąć na decyzje przedsiębiorców.
Spółki na Malcie będą musiały udowodnić swoją substancję gospodarczą, wykazując posiadanie lokalnych biur, pracowników oraz rzeczywistego zarządzania z poziomu kraju. To duże wyzwanie dla podmiotów, które do tej pory opierały swoją działalność na korzystnych przepisach podatkowych, nie prowadząc przy tym rzeczywistej działalności gospodarczej na wyspie.
Czy Malta straci na atrakcyjności? Niekoniecznie. Firmy, które są gotowe zainwestować w lokalną obecność, nadal mogą czerpać korzyści z unikalnego systemu podatkowego wyspy. Ważne jest jednak, aby przeprowadzić audyt swojej struktury biznesowej i dostosować się do nowych wymogów.
Jak przygotować firmę na Dyrektywę Unshell ATAD 3?
Audyt struktury korporacyjnej
Pierwszym krokiem do dostosowania się do ATAD 3 jest dokładne przeanalizowanie obecnej struktury firmy. Audyt pozwoli zidentyfikować ewentualne luki w substancji gospodarczej oraz potencjalne ryzyka związane z nowymi wymogami.
Sprawdź:
- Czy Twoja firma posiada rzeczywiste biuro w kraju rejestracji?
- Czy zatrudniasz lokalnych pracowników?
- Czy Twoje transakcje są zgodne z zasadami rynkowymi i faktycznie realizowane na poziomie lokalnym?
Audyt to podstawa, która pozwoli zrozumieć, jakie zmiany są konieczne, aby uniknąć problemów z zgodnością z dyrektywą.
Inwestycje w infrastrukturę lokalną
Jednym z kluczowych wymogów dyrektywy unshell ATAD 3 jest rzeczywista obecność w kraju rejestracji. To oznacza konieczność posiadania biura, zatrudnienia lokalnego personelu i prowadzenia codziennej działalności operacyjnej. Firmy, które dotychczas działały wirtualnie, muszą teraz zainwestować w fizyczną infrastrukturę.
Przykład? Spółka holdingowa zarejestrowana na Cyprze może otworzyć biuro w Nikozji, zatrudnić księgowego oraz administratora biura. Działania te nie tylko zapewnią zgodność z wymogami dyrektywy, ale także zwiększą wiarygodność firmy w oczach partnerów biznesowych i klientów.
Nasz komentarz
Dyrektywa Unshell ATAD 3 to dla wielu przedsiębiorców wyzwanie, ale również szansa na uporządkowanie strategii biznesowej. Wprowadzane zmiany mogą pomóc w uniknięciu zarzutów unikania opodatkowania, ale jednocześnie wymagają precyzyjnego przygotowania.
Nasza kancelaria specjalizuje się w doradztwie w zakresie międzynarodowego prawa podatkowego i pomaga firmom dostosować się do nowych regulacji. Oferujemy:
- Audyt struktury korporacyjnej – sprawdzimy, czy Twoja firma spełnia wymogi substancji gospodarczej.
- Strategiczne doradztwo – pomożemy zoptymalizować Twoją działalność, uwzględniając lokalne i międzynarodowe regulacje.
- Wsparcie w raportowaniu – zajmiemy się przygotowaniem raportów wymaganych przez Dyrektywę Unshell.
Nie pozwól, aby nowe regulacje Cię zaskoczyły. Skontaktuj się z nami i przygotuj swoją firmę na nowe wyzwania. Działamy z myślą o Twoim bezpieczeństwie podatkowym i sukcesie biznesowym.
Najczęściej zadawane pytania
Czym jest Dyrektywa Unshell ATAD 3
Dyrektywa Unshell to regulacja Unii Europejskiej mająca na celu eliminację spółek „wydmuszek” i zwiększenie przejrzystości podatkowej.
Kogo obejmuje Dyrektywa Unshell ATAD 3?
ATAD 3 dotyczy spółek, które nie posiadają wystarczającej substancji gospodarczej w kraju rejestracji.
Jakie są sankcje za brak zgodności z ATAD 3?
Spółki niespełniające wymogów mogą utracić korzyści podatkowe i zostać ukarane wysokimi grzywnami.
Jakie kraje będą najbardziej dotknięte dyrektywą?
Kraje takie jak Cypr, Malta czy Luksemburg, znane z korzystnych systemów podatkowych, będą musiały dostosować swoje regulacje.
Czy mogę uniknąć skutków ATAD 3?
Nie, ale możesz dostosować swoją firmę, inwestując w substancję gospodarczą i wdrażając odpowiednie systemy raportowania.
- OECD – Strona dotycząca BEPS:
https://www.oecd.org/tax/beps/ - Dyrektywa ATAD 3 – Tekst UE:
https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX%3A52021PC0565 - Ministerstwo Finansów RP – Regulacje podatkowe:
https://www.gov.pl/web/finanse - Cypryjski Urząd Podatkowy:
https://www.mof.gov.cy/mof/tax/taxdep.nsf/index_en/index_en?OpenDocument - Maltańskie Ministerstwo Finansów:
https://finance.gov.mt/
