Czym jest exit tax?
Podatek od niezrealizowanych zysków (exit tax) został wprowadzony do polskiego systemu podatkowego w 2019 roku i dotyczy osób fizycznych oraz prawnych, które przenoszą swoje aktywa lub rezydencję podatkową poza Polskę, powodując utratę przez polski system podatkowy możliwości opodatkowania przyszłych dochodów ze zbycia tych składników majątku. Opodatkowanie obejmuje m.in. udziały w spółkach, akcje, prawa własności intelektualnej czy nieruchomości.
Zgodnie z art. 30da ustawy o PIT, exit tax obejmuje składniki majątkowe podatnika, jeśli ich wartość przekracza 4 mln zł. Wątpliwości budzi jednak zakres stosowania tego podatku, zwłaszcza wobec majątku osobistego podatnika, np. w przypadku darowizn.
Darowizna a exit tax – interpretacja organów podatkowych
Problem ten wyraźnie uwidocznił się w sprawie rozpatrywanej przez NSA w wyroku z dnia 11 stycznia 2022 r. (sygn. II FSK 12/21). Sprawa dotyczyła polskiej rezydentki podatkowej, która planowała przekazać synowi – rezydentowi podatkowemu innego kraju – udziały w spółkach. Ich wartość przekraczała 4 mln zł. Fiskus, w wydanej interpretacji indywidualnej, uznał, że darowizna ta będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od wyjścia. Jego zdaniem przekazanie składników majątkowych za granicę prowadzi do utraty prawa Polski do opodatkowania zysków ze zbycia tych składników w przyszłości.
Orzecznictwo korzystne dla podatników – wyrok NSA
Decyzję fiskusa zakwestionowała Naczelny Sąd Administracyjny, który w swoim wyroku wskazał, że exit tax nie może być stosowany wobec majątku osobistego podatnika w przypadku darowizny. Sąd podkreślił, że art. 30da ustawy o PIT wyraźnie rozróżnia majątek osobisty i majątek związany z działalnością gospodarczą. Zastosowanie exit tax do darowizny składników majątkowych, które nie są związane z działalnością gospodarczą, byłoby więc niezgodne z ustawą.
Kluczowe argumenty NSA:
Definicja składnika majątkowego: NSA zwrócił uwagę, że pojęcie „składnika majątkowego” w ustawie o PIT odnosi się wyłącznie do składników majątkowych związanych z działalnością gospodarczą. Składniki majątku osobistego są wyłączone z tego zakresu.
Majątek osobisty a działalność gospodarcza: Sąd wskazał, że darowizna udziałów będących majątkiem osobistym podatnika na rzecz osoby bliskiej nie powoduje zmiany rezydencji podatkowej ani innej czynności, która mogłaby być podstawą do opodatkowania podatkiem od niezrealizowanych zysków.
Cel wprowadzenia exit tax: NSA podkreślił, że celem wprowadzenia podatku od wyjścia było zapobieganie transferowi aktywów za granicę w celu uniknięcia opodatkowania, a nie opodatkowanie darowizn składników majątkowych przekazywanych osobom bliskim.
Exit Tax od Darowizny – Aktualne Orzecznictwo Sądów Administracyjnych
Wprowadzenie podatku od niezrealizowanych zysków, znanego jako exit tax, wywołało liczne kontrowersje, zwłaszcza w kontekście jego potencjalnego zastosowania do majątku osobistego przekazywanego w formie darowizny. Najnowsze orzecznictwo sądów administracyjnych, zarówno Wojewódzkich Sądów Administracyjnych (WSA), jak i Naczelnego Sądu Administracyjnego (NSA), przynosi korzystne dla podatników interpretacje w tej kwestii.
Wyrok WSA z 10 sierpnia 2023 r. (sygn. I SA/Po 78/23)
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w wyroku również potwierdził, że darowizna majątku osobistego nie podlega opodatkowaniu exit tax. Sąd wskazał, że przepisy dotyczące tego podatku nie mają zastosowania do składników majątku niezwiązanych z działalnością gospodarczą.
Znaczenie wyroku dla podatników
Wyrok NSA z 11 stycznia 2022 r. stanowi ważny precedens, który może ograniczyć nadużywanie przepisów dotyczących exit tax przez organy podatkowe. Choć fiskus może próbować argumentować, że darowizna składników majątkowych powoduje utratę przez Polskę prawa do opodatkowania, sądy wyraźnie wskazują, że majątek osobisty podatnika nie powinien być objęty tym podatkiem, o ile darowizna nie dotyczy składników związanych z działalnością gospodarczą.
Kiedy exit tax może dotyczyć darowizny?
Podatek od niezrealizowanych zysków może znaleźć zastosowanie, jeśli:
- darowizna jest związana ze zmianą rezydencji podatkowej podatnika,
- darowane składniki majątkowe są związane z działalnością gospodarczą,
- darowizna jest częścią szerszej operacji mającej na celu unikanie opodatkowania w Polsce.
Nasz komentarz
Wyrok NSA z 2022 roku jasno pokazuje, że darowizny majątku osobistego nie powinny być automatycznie objęte podatkiem od niezrealizowanych zysków (exit tax). Jest to istotne orzeczenie dla podatników, którzy planują przekazanie składników majątkowych osobom bliskim poza granicami Polski. Fiskus nie może dowolnie rozszerzać zakresu stosowania przepisów, szczególnie w przypadku darowizn, które nie są związane z działalnością gospodarczą.
Exit tax od darowizny pozostaje tematem budzącym kontrowersje, ale orzecznictwo sądów wskazuje na coraz bardziej przychylną linię interpretacyjną dla podatników. Wyrok NSA to ważny krok w obronie praw podatników i ograniczeniu profiskalnych zapędów organów podatkowych.
Najczęściej zadawane pytania
Czy darowizna udziałów zawsze podlega exit tax?
Nie, jeśli udziały są częścią majątku osobistego, darowizna nie powinna być opodatkowana exit tax.
Czy exit tax dotyczy każdej zmiany rezydencji?
Tak, ale tylko w przypadku, gdy aktywa spełniają określone kryteria i ich wartość przekracza 4 mln zł.
Jakie aktywa obejmuje exit tax?
Podatek obejmuje udziały w spółkach, akcje, nieruchomości oraz prawa własności intelektualnej.
Czy mogę uniknąć exit tax dzięki odpowiedniej dokumentacji?
Tak, dokumentacja potwierdzająca charakter majątku jako osobisty może pomóc w uniknięciu tego podatku.
Czy wyroki NSA są wiążące dla organów podatkowych?
Wyroki NSA nie są wiążące, ale stanowią ważny precedens, który organy podatkowe powinny uwzględniać.
[1] Ministerstwo Finansów RP – https://www.gov.pl/web/finanse
Informacje o podatkach i przepisach prawnych obowiązujących w Polsce.
[2] Krajowa Administracja Skarbowa (KAS) – https://www.podatki.gov.pl
Portal podatkowy z najnowszymi informacjami i interpretacjami przepisów.
[3] Naczelny Sąd Administracyjny – https://www.nsa.gov.pl
Oficjalne wyroki i orzecznictwo w sprawach podatkowych, w tym dotyczących exit tax.
